"ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΣ" ΣΑΜΑΡΑ, "ΓΡΙΦΟΣ" ΠΑΠΑΔΗΜΟΥ ΚΑΙ "ΛΑΤΙΝ" ΕΚΔΟΧΗ ΤΣΙΠΡΑ...

• Η συμφωνία για τα 52,4 δισ. ευρώ αλλάζει το πολιτικό τοπίο - Ο «Συναγερμός» Σαμαρά - Οι αγωνίες των Ανεξάρτητων «φυγάδων» - Ο γρίφος Παπαδήμου - Η «Ελιά» του Βενιζέλου - Οι επιδιώξεις του Κουβέλη - Το «κλείσιμο» του ΚΚΕ - Η λάτιν εκδοχή του Τσίπρα

Θα είναι το 2013 το έτος που θα γραφτεί ξανά η ιστορία του πολιτικού συστήματος; Η Ελλάδα αποτέλεσε για περίπου τρία χρόνια την αιχμή της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη. Με την εκταμίευση 52,4 δισ. ευρώ ως τον Μάρτιο δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για να μπει η χώρα σε σταθερή τροχιά. Οι περιπλοκές ασφαλώς δεν έχουν εκλείψει, αλλά εκτιμάται ότι στο εξής η Ελλάδα δεν θα μείνει και χωρίς βοήθειες. Ερώτημα ωστόσο παραμένει αν θα καταφέρει το πολιτικό σύστημα να εκμεταλλευτεί αυτό το νέο περιβάλλον. Το πολιτικό προσωπικό μοιάζει ανεπανόρθωτα φθαρμένο, σε σημείο να μην αποκλείονται «ανθρωποθυσίες» ακόμη και στα υψηλότερα κλιμάκια, ενώ τα περισσότερα κόμματα είναι εσωτερικά διχασμένα και η κοινωνία κοχλάζει μεταξύ σύγχυσης και απόγνωσης. Η ρευστοποίηση του πολιτικού περιβάλλοντος είναι τέτοια ώστε τίποτε δεν στέκεται εμπόδιο στις διασπάσεις και στις επανασυγκολλήσεις των κομμάτων, καθώς επί τρία χρόνια όλη η αντιπαράθεση οικοδομήθηκε όχι σε ιδεολογίες αλλά στο δίλημμα μνημόνιο - αντιμνημόνιο. Αυτή την περίοδο ωστόσο δημιουργείται για μία ακόμα φορά έπειτα από το κούρεμα του χρέους τον περασμένο Μάρτιο ένα παράθυρο ευκαιρίας ώστε η οικονομία να ανασάνει και η δημόσια συζήτηση να ξεφύγει από τη «μετρολογία» και να επιστρέψει στην πολιτική. Η συγκυρία φαίνεται να ευνοεί μεγάλες κινήσεις στη σκακιέρα και όχι τις αμυντικές πρακτικές που είχε υιοθετήσει το κομμάτι του πολιτικού συστήματος που σήκωσε και εξακολουθεί να σηκώνει τα βάρη της κρίσης.

Βέβαιη θεωρείται η αλλαγή της ατζέντας και στην κορυφή της θα έχει θεσμικές πρωτοβουλίες όπως η αλλαγή του εκλογικού νόμου, η αναθεώρηση του Συντάγματος, η καταπολέμηση της διαφθοράς. Ο πρωθυπουργός κ. Αντ. Σαμαράς εμφανίζεται ενδυναμωμένος και όπως είναι αναμενόμενο θα προσπαθήσει να κεφαλαιοποιήσει τις θετικές συνέπειες της εκταμίευσης της δόσης-μαμούθ των 52,4 δισ. ευρώ και θα ενεργοποιήσει όσο περισσότερες δυνάμεις μπορέσει στον χώρο της Κεντροδεξιάς. Οι εξελίξεις στο κόμμα των Ανεξάρτητων Ελλήνων του ανοίγουν αυτή την προοπτική. Παράλληλα το σενάριο των εκλογών απομακρύνεται ως ένδειξη «παντελούς ανευθυνότητας».

Η συσπείρωση της Κεντροδεξιάς

Η διεύρυνση δεν θα είναι περίπατος για τον κ. Σαμαρά. Θα χρειαστεί να γίνουν συμβιβασμοί και να λειανθούν γωνίες. Οι βουλευτές που έφυγαν τον περασμένο Φεβρουάριο από τη ΝΔ δεν θα αποκηρύξουν μέσα σε μία νύχτα τις αντιμνημονιακές τους πεποιθήσεις, οι οποίες παραμένουν ισχυρές και σε μεγάλο κομμάτι της ΝΔ. Ωστόσο στο αντιμνημονιακό μέτωπο συσσωρεύονται μεγάλα αδιέξοδα που κάνουν άδηλο το μέλλον: ετερόκλητες δυνάμεις, χωρίς πειστική εναλλακτική πρόταση για την έξοδο από την κρίση. Στον χώρο αυτό το ΚΚΕ εξακολουθεί να διατηρεί τη δική του πορεία.

Ενα ικανοποιητικό πρόσχημα για τον επαναπατρισμό ορισμένων βουλευτών που προέρχονται από τη ΝΔ θα μπορούσαν να δώσουν οι ψηφοφορίες για την επικύρωση των πράξεων νομοθετικού περιεχομένου, το αργότερο ως τις αρχές Φεβρουαρίου. Ή ακόμη και η ψηφοφορία για το Φορολογικό. Σχετικές συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλά στο σημείο αυτό δεν μπορεί να αποκλειστεί και η δημιουργία ενός νέου κόμματος στον χώρο μεταξύ ΝΔ και Χρυσής Αυγής, το μόνο κόμμα με ανοδικές τάσεις. Οι ωσμώσεις είναι τέτοιες ώστε οι δυνάμεις που απελευθερώνονται από ένα κόμμα σαν τους ΑΝΕΛ δεν κατευθύνονται προς έναν μόνο προορισμό. Ο βουλευτής Ηρακλείου κ. Ν. Μαριάς λέγεται ότι βρίσκεται σε συζητήσεις με τον ΣΥΡΙΖΑ και ότι διατηρούσε από παλαιότερα διαύλους επικοινωνίας με στελέχη της Κουμουνδούρου.

Συνθέσεις σε ευρωπαϊκό φόντο

Το ερώτημα όμως είναι αν θα καταφέρει ο κ. Σαμαράς να προσελκύσει και στελέχη από τον χώρο του ΠαΣοΚ ώστε να ενισχύσει την κεντρώα πτέρυγα του κόμματός του. Ο υπουργός Οικονομικών κ. Ι. Στουρνάρας του προσφέρει μια κάποια εκσυγχρονιστική απόχρωση στην κυβερνητική παλέτα, αν και οι σχέσεις του με το ΠαΣοΚ βρίσκονται σε οριακό σημείο και ο ίδιος δεν έχει ξεκαθαρίσει τις προθέσεις του.

Από τα στελέχη του ΠαΣοΚ πιο κοντά στη δημιουργία ενός ευρύτερου ευρωπαϊκού μετώπου βρίσκεται ο κ. Μιχ. Χρυσοχοΐδης. Ο πρώην υπουργός δεν έχει φύγει από το ΠαΣοΚ, αλλά ούτε και συμμετέχει ενεργά στην εσωτερική ζωή του κόμματος επειδή θεωρεί ότι ο κ. Βενιζέλος ακολουθεί λάθος στρατηγική.

Πιστεύει ότι ξεκινά μια νέα περίοδος για τη χώρα, ότι τα παλαιά κόμματα θα διαλυθούν και ότι θα προκύψουν νέες συνθέσεις.

Ο κ. Α. Λοβέρδος μετά τη διαγραφή του από το ΠαΣοΚ εξήγγειλε τη δημιουργία κόμματος εντός του 2013, τόνισε ότι η συμμετοχή του σε κυβερνήσεις έχει τελειώσει, αλλά είναι φανερό ότι βρίσκεται σε κρίση στρατηγικής. Η πολιτική συγκυρία δεν φαίνεται να ευνοεί την προοπτική ίδρυσης νέων κομμάτων χωρίς νέα πολιτική πρόταση και η μεταρρυθμιστική ατζέντα εκτιμάται ότι καλύπτεται επαρκώς από τα τρία κόμματα που στηρίζουν την κυβέρνηση. Την Πέμπτη ανέλαβε πρόεδρος της διοικούσας επιτροπής της κίνησης ΡΙΚΣΣΥ ο καθηγητής Κ. Αναγνωστόπουλος στον οποίο ανατέθηκε η ευθύνη για τις συνομιλίες με τους όμορους πολιτικούς χώρους για την ενοποίηση της Κεντροαριστεράς. Ωστόσο, στον χώρο της Κεντροαριστεράς οι συζητήσεις για τη δημιουργία του φόρουμ διαλόγου είναι προχωρημένες και οι συντονιστές δεν έσπευσαν να προσκαλέσουν τη ΡΙΚΣΣΥ.

Τα δύσκολα στοιχήματα του 2013

Ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ κ. Ευ. Βενιζέλος προειδοποιεί ότι το πρώτο εξάμηνο του 2013 θα είναι ίσως η δυσκολότερη περίοδος τόσο για την κυβέρνηση όσο και για τους πολίτες, οι οποίοι θα υποστούν τη μεγαλύτερη περικοπή των εισοδημάτων τους. Ταυτόχρονα όμως, κατά τον κ. Βενιζέλο, αρχίζει και η στροφή στην οικονομία, με την αύξηση της ρευστότητας, την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, τις ιδιωτικοποιήσεις, τη δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων.

Το φως στο τούνελ ενδεχομένως να φανεί εφόσον η κυβέρνηση εκμεταλλευτεί στο έπακρο τη βραχεία περίοδο ηρεμίας που της εξασφάλισε η δόση, καθώς η προοπτική αναθέρμανσης της οικονομίας θα κινείται στο ίδιο τεντωμένο σκοινί με την εξάντληση της ανοχής των πολιτών. Η προοπτική λήψης νέων μέτρων, μέσω του μηχανισμού αυτόματης προσαρμογής, κρέμεται σαν δαμόκλειος σπάθη πάνω από την κυβέρνηση απειλώντας να εξαγριώσει τους νοικοκυραίους και να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Πολιτικοί αναλυτές μιλούν ήδη για ενίσχυση της αποχής και των αποστάσεων παραδοσιακών ψηφοφόρων από την πολιτική που θα καταλήξουν σε χαοτικά φαινόμενα και όχι σε πολιτικές επιλογές.

Η προσπάθεια ασφαλώς απαιτεί μέθοδο και αποφασιστικότητα, αλλά όπως επισημαίνει και ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ στους συνομιλητές του η παρούσα κυβέρνηση είναι«περιορισμένων υποκειμενικών δυνατοτήτων». «Τη Βουλή δεν την αξιοποιούμε. Στις μεγάλες συζητήσεις χαμένος βγαίνει ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά εμείς δεν πάμε στις συζητήσεις με τις πράξεις νομοθετικού περιεχομένου» επισημαίνει στους συνεργάτες του.

Ο ανασχηματισμός φαίνεται αναπόφευκτος, ωστόσο, τη σχετική συζήτηση δεν πρόκειται να την ανοίξει ούτε το ΠαΣοΚ ούτε η ΔΗΜΑΡ. Η πρωτοβουλία ανήκει στον Πρωθυπουργό.

Οι επιλογές της Ιπποκράτους

Το βέβαιο είναι ότι η Ιπποκράτους θα πιέσει για να αλλάξει ο τρόπος λειτουργίας της κυβέρνησης, αλλά και για να στελεχωθεί ο κρατικός μηχανισμός με αξιοκρατικά κριτήρια. Το ΠαΣοΚ έχει ανεβάσει τους τόνους της κριτικής του στην κυβέρνηση σε σειρά ζητημάτων, από το φορολογικό και το ωράριο των καταστημάτων ως τις ρυθμίσεις για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά.

Ο κ. Βενιζέλος στηρίζει τον τετραετή ορίζοντα της κυβέρνησης και της χώρας, όμως έχει φτιάξει μια δική του ατζέντα πάνω στην οποία θα οικοδομήσει το διακριτό ιδεολογικό στίγμα του ΠαΣοΚ από τη ΝΔ και από τη ΔΗΜΑΡ.

Οι συνομιλητές του διαπιστώνουν ότι είναι απρόθυμος να αποδυναμώσει την Κοινοβουλευτική Ομάδα του προκειμένου να τοποθετήσει πολιτικά στελέχη στην κυβέρνηση, χωρίς όμως να έχει λάβει οριστικές αποφάσεις. Η δική του συμμετοχή στην κυβέρνηση φαίνεται ακόμα πιο μακρινή προοπτική.

Το προσεχές διάστημα θα επιχειρήσει να ενδυναμώσει τις γραμμές του κόμματος. Η επιστροφή των βουλευτών που διαγράφηκαν αλλά στηρίζουν την προοπτική να εξαντλήσει η κυβέρνηση τη θητεία της (π.χ. Κ. Σκανδαλίδης) δεν έχει αποκλειστεί. «Η συμμετοχή στην κυβέρνηση έχει φθορά και κόστος. Ο χώρος όμως που θα κουβαλήσει ξανά το βάρος της ανασυγκρότησης της χώρας είναι ο δικός μας» λέει στους συνομιλητές του.

Εκλογικός νόμος και Σύνταγμα

Στην πολιτική ατζέντα του 2013 δύο θέματα θα είναι κυρίαρχα: ο εκλογικός νόμος και η αναθεώρηση του Συντάγματος (τον Μάρτιο λήγει η πενταετία από την προηγούμενη αναθεώρηση). Ο κ. Σαμαράς δεν βιάζεται να ανοίξει τη συζήτηση για τον εκλογικό νόμο, αντιθέτως με τους κκ. Φ. Κουβέλη και Αλ. Τσίπρα, οι οποίοι έχουν θέσει θέμα απλής αναλογικής έχοντας όμως διαφορετικές επιδιώξεις.

Σε αυτή την αλλαγή της ατζέντας ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται αμήχανος. Είναι υπέρ της απλής αναλογικής, αλλά θέλει και το μπόνους των 50 εδρών, ώστε να κατακτήσει την αυτοδυναμία αν οι εξελίξεις στη χώρα δεν είναι θετικές. Επιπλέον δεν ξεκαθαρίζει με ποιες δυνάμεις θα μπορούσε να συνεργαστεί τώρα που φθίνει η προοπτική των ΑΝΕΛ, ενώ αντιμετωπίζει και την οργανωμένη αντιπολίτευση του «Αριστερού Ρεύματος». Ετσι, προτού ανοίξει η συζήτηση για τον εκλογικό νόμο θα πρέπει ενδεχομένως να προηγηθεί η απάντηση στα ερωτήματα «Ποια θα είναι η επόμενη κυβέρνηση;» και «Ποια πολιτική θα ακολουθήσει;», με δεδομένο ότι η Ελλάδα θα βρίσκεται υπό επιτήρηση ως το 2016, πιθανόν και αργότερα.

Ο κ. Βενιζέλος πιστεύει ότι ο υφιστάμενος εκλογικός νόμος λειτούργησε σαν όχημα για τον ΣΥΡΙΖΑ και αλλοίωσε τα μεγέθη. Στην Ιπποκράτους έχουν συζητήσει για το μπόνους, για τη διευκόλυνση της κυβερνητικής συνεργασίας, αλλά δεν έχουν καταλήξει σε οριστικές προτάσεις γιατί υπάρχουν κι άλλες παράμετροι όπως π.χ. τι θα γίνει με τις εκλογικές περιφέρειες (θα σπάσουν οι μεγάλες; θα ταυτιστούν οι εκλογικές με τις αυτοδιοικητικές περιφέρειες;). «Η εκλογική γεωμετρία έχει μεγαλύτερη σημασία από την εκλογική αριθμητική» σημειώνουν στην Ιπποκράτους. Στη ΔΗΜΑΡ είναι αποφασισμένοι να ανοίξουν το θέμα του εκλογικού νόμου αγνοώντας την πολεμική από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ ότι προσπαθούν να του ανακόψουν τη δυναμική.