Ο ΟΔΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ...ΤΗΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΛΑΔΑ

Του Κωστα Μπακουρη*
 Δημοσιεύματα στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο παρουσιάζουν διάφορα σενάρια για την εφαρμογή του οδικού χάρτη κατά της διαφθοράς και κυρίως για το προφίλ του εθνικού συντονιστή, που θα έχει την ευθύνη της υλοποίησης και φυσικά της επιτυχίας του εγχειρήματος. Θυμίζουμε ότι ο οδικός χάρτης, ο οποίος πρόσφατα παρουσιάστηκε στο συνέδριο της Διεθνούς Διαφάνειας – Ελλάδος, ουσιαστικά συνιστά ένα στρατηγικό πλάνο για την πρόληψη, τον εντοπισμό και την πάταξη της διαφθοράς, συντονίζοντας τους αρμόδιους φορείς (όπως το ΣΔΟΕ, τον γενικό επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης κ.ά.). Το προτεινόμενο σχέδιο δράσης εκπονήθηκε από την Ομάδα Δράσης (Task Force) σε συνεργασία με τη Διεθνή Διαφάνεια – Ελλάδος. Ο οδικός χάρτης θέτει το ζήτημα της αποτελεσματικότητας των φορέων καταπολέμησης της διαφθοράς επί τάπητος, προτείνοντας συγκεκριμένο τρόπο δράσης, σκιαγραφώντας ρεαλιστικούς και μετρήσιμους στόχους, συντονίζοντας όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, αναπτύσσοντας εργαλεία και μεθόδους πρόληψης, καταπολέμησης και ευαισθητοποίησης, ενθαρρύνοντας συνεργασίες.

Είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς ότι η χαρτογράφηση και κυρίως η εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος καταπολέμησης της διαφθοράς με τη σωστή καθοδήγηση επιφέρει οικονομικά οφέλη (π.χ. καλύτερη δημοσιονομική διαχείριση, αποτελεσματικότερη δημόσια διοίκηση) όσο και κοινωνικά οφέλη ανακτώντας τη χαμένη εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στους θεσμούς. Περιττό να υπογραμμίσουμε πόσο απαραίτητη είναι η άμεση εφαρμογή του οδικού χάρτη. Αρκεί κανείς να ξεφυλλίσει μια εφημερίδα για να διαπιστώσει ότι οικονομική κρίση και διαφθορά είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Η σχέση τους αυτή απεικονίζεται στις αξιολογήσεις, έρευνες, αντιλήψεις και μελέτες που διενεργεί τόσο η Διεθνής Διαφάνεια όσο και άλλοι οργανισμοί. Αυτό όμως που έχει σημασία και ουσιαστικά αποτελεί κλειδί στην οργανωτική προσπάθεια είναι τα προσόντα του εθνικού συντονιστή και το σημείο αναφοράς του. Σε ποιον θα λογοδοτεί; Στην Ειδική Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής; Στο Υπουργικό Συμβούλιο; Η Διεθνής Διαφάνεια – Ελλάς ευθύς εξ αρχής είχε ξεκάθαρη θέση ως προς την οργανωτική δομή του εθνικού συντονιστή, με την κατευθείαν αναφορά του στον πρωθυπουργό. Είναι η μοναδική συνταγή επιτυχίας. Είναι αδιανόητο μια τόσο νευραλγική θέση να αναφέρεται στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής, η οποία ναι μεν έχει αρμοδιότητες ελέγχου αλλά όχι εκτέλεσης. Πόσω μάλλον στο Υπουργικό Συμβούλιο, όπου οι αρμοδιότητες διαχέονται και μαζί η ευθύνη. Η πρόσφατη ιστορία μας έχει να επιδείξει τέτοια παραδείγματα γραφειοκρατίας και αναποτελεσματικότητας. Μόνο ο πρωθυπουργός μπορεί και οφείλει να σηκώσει αυτό το βάρος, ως το ανώτατο εκτελεστικό όργανο της χώρας. Αλλά κυρίως για να δώσει το μήνυμα ότι το ζήτημα καταπολέμησης της διαφθοράς είναι υψίστης σημασίας για την πορεία της χώρας, βάζοντας τέλος σε συμπεριφορές και νοοτροπίες που αναμφίβολα οδήγησαν την Ελλάδα στη δυσμενή κατάσταση που βιώνει σήμερα. Η νοοτροπία ή η συμπεριφορά δεν νομοθετείται. Χρειάζεται επιχειρήματα, κοινό όραμα και σχέδιο δράσης από την κορυφή της ιεραρχίας. Η προσωπική δέσμευση του πρωθυπουργού θέτοντας εαυτόν υπέρ του εθνικού συντονιστή μόνο οφέλη μπορεί να φέρει: την έγκαιρη και αποτελεσματική υλοποίηση του σχεδίου, τη στήριξη των πολιτών δίνοντας ελπίδα για νέο όραμα για αλλαγή νοοτροπίας και το μήνυμα -εντός και εκτός των συνόρων- ότι η Ελλάδα έχει συνειδητοποιήσει τα λάθη της και προχωράει προς τη διόρθωσή τους.
Ας εμπνευστούμε από το παράδειγμα της Χιλής, όπου η πρόεδρος Michelle Bachelet τέθηκε επικεφαλής ομάδας και μέσα σε 7 εβδομάδες κατέστρωσε πρόγραμμα καταπολέμησης της διαφθοράς, βλέποντας τους καρπούς των προσπαθειών της πολύ σύντομα να ευδοκιμούν. Χωρίς αυτή τη συνταγή, ο οδικός χάρτης θα είναι ένα καλό πλάνο με οργανωτική και εκτελεστική ανεπάρκεια. Ευελπιστούμε ο κύριος πρωθυπουργός να ζυγίσει τα υπέρ και τα κατά προτού λάβει την τελική του απόφαση.
 * Ο κ. Κώστας Μπακούρης είναι πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας – Ελλάδος.