Μερικά ψάρια είναι «βαριά»…

Οι μεσογειακοί λαοί πρέπει να είμαστε υπερήφανοι όχι μόνο για τη μεσογειακή μας διατροφή αλλά και για Την ίδια τη Μεσόγειο Θάλασσα.. Γιατί; ..μα για τα καλά της ψάρι α!

Η Μεσόγειος φαίνεται να παρουσιάζει μικρότερη  μόλυνση και ρύπανση σε σχέση με άλλες κλειστές θάλασσες (πχ Βαλτική). Από την άλλη, οι θάλασσες του Ατλαντικού, του Ινδικού είναι θάλασσες στις οποίες κατοικοεδρεύουν χώρες με μεγάλη και βαριά βιομηχανία (μεγάλη ρύπανση), είναι θάλασσες που μολύνουν ακόμα και τις γειτονικές τους.

Στη χώρα μας οι μετρήσεις (‘Δημόκριτος’) που γίνονται στα εγχώρια ψάρια δείχνουν ότι είναι πολύ  περισσότερο καθαρά από αυτά που μάς έρχονται από βόρειες και εξωτικές θάλασσες. Κάποια επιβάρυνση, χαμηλότερη από τα ανώτατα επίπεδα, σε βαρέα επικίνδυνα μέταλλα εντοπίζεται στα ψάρια ιχθυοτροφείων της Ελλάδας. Μια επιβάρυνση που είναι κατά βάση προϊόν των ιχθυάλευρων που έρχονται από το εξωτερικό. Δυστυχώς τα ελληνικά ψάρια δεν επαρκούν, ώστε να αποτελούν τροφή των ‘καλλιεργούμενων’ ψαριών, οπότε εισάγονται από άλλες θάλασσες ψάρια για την παραγωγή ιχθυάλευρων.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων, έχει εντοπίσει ότι ‘σπαταλώνται΄ πολλά ψάρια για να αποτελέσουν τροφή των ..εκτρεφόμενων σε ιχθυοκαλλιέργειες ψαριών, με αποτέλεσμα τη ραγδαία μείωση των ιχθυοαποθεμάτων. Μια μείωση που καθιστά αναγκαία την υποκατάσταση από διάφορες άλλες ουσίες (φυτικές, πχ σόγια) των ιχθυάλευρων. Αυτό το παραπάνω συν το γεγονός ότι η Ελλάδα μπορεί να δώσει ένα άκρως καθαρό –ελεύθερο βαρέων μετάλλων-, άρα και ανταγωνιστικό προϊόν, μπορεί να κινητοποιήσει την ελληνική επιστημονική κοινότητα, ώστε να επιτευχθεί η υποκατάσταση όλων των εισαγόμενων ιχθυάλευρων.

 Το θέμα «βαρέα μέταλλα στα ψάρια» έχει απασχολήσει αμερικάνικους οργανισμούς υγείας (FDA, EPA), όπως και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Προτρέπουν έγκυες και θηλάζουσες να καταναλώνουν συχνά ψάρι (2 φορές/ εβδομάδα), από την άλλη όμως αποτρέπουν την κατανάλωση λιπαρών ψαριών που ενδέχεται να φέρουν υψηλά επίπεδα υδραργύρου (ξιφίας, τόνος φρέσκος ή κονσέρβα, καρχαρίας, σκουμπρί). Τα ελληνικά αφρόψαρα που είναι πλούσια σε λίπος (σαρδέλα, γάβρος, γόπα κα), λόγω του ότι δεν ταξιδεύουν μακριά, καταφέρνουν να έχουν χαμηλά ποσοστά βαρέων μετάλλων στο σώμα τους.

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ-ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ

Καλό είναι να προτιμάτε πάντα ψάρια ελληνικά ή έστω μεσογειακά.

Επίσης, καλό είναι να αποφεύγετε ψάρια μεγάλα και λιπαρά, ιδιαίτερα όταν προέρχονται από μακρινές θάλασσες.

Στο λίπος συσσωρεύονται οι τοξικές ουσίες και μεταφέρονται μέσω της τροφικής αλυσίδας και στον άνθρωπο.

Για να μειώσετε την παρουσία χημικών κατάλοιπων κάντε τα εξής:

-κάντε ένα καλό πλύσιμο,

-αφαιρέστε το δέρμα, καθώς εκεί συγκεντρώνεται μεγάλη ποσότητα χημικών ουσιών,

-διώξτε βράγχια, σπλάχνα και εντόσθια, καθώς εκεί υπάρχει υψηλό μικροβιακό φορτίο, αλλά και βαρέα μέταλλα,

-πετάτε το λίπος που βγαίνει κατά το βράσιμο ή ψήσιμο, δε χρειάζεται να το χρησιμοποιείτε για ζωμούς.

Τα όρια που τίθενται ως ανώτατα στη σύσταση των ψαριών σε μέταλλα δε διασφαλίζουν τους καταναλωτές. Ο δείκτης απορρόφησης και συσσώρευσης στον ανθρώπινο οργανισμό εξαρτάται από τη φύση του οργανισμού και βεβαίως την ηλικία. Καλό θα είναι λοιπόν οι πολίτες να διαβάζουν ετικέτες, να ενημερώνονται τακτικά από επιστημονικούς οργανισμούς, να γνωρίζουν την εποχικότητα και την τοπικότητα των ψαριών.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΜΠΕΡΤΖΕΛΕΤΟΣ

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc