ΑΝΗΣΥΧΙΑ στην Ευρώπη για τη μάχη της λιτότητας

 

Οι «αψιμαχίες» έχουν ήδη ξεκινήσει – Τα ζητήματα που θα τεθούν επί τάπητος τον Σεπτέμβριο

Για τη «μητέρα των μαχών» σχετικά με την οικονομική πολιτική στην Ευρωζώνη ετοιμάζονται τα «γεράκια» και τα «περιστέρια». Όλα δείχνουν ότι στο τραπέζι θα βρεθούν τον Σεπτέμβριο δύο μεγάλα ζητήματα: Αφενός θα γίνει η συζήτηση για το πότε και με ποιο τρόπο θα επανέλθουν σε ισχύ οι δημοσιονομικοί περιορισμοί για τα ελλείμματα και το χρέος, οι οποίοι έχουν τεθεί σε αναστολή λόγω πανδημίας.

Από την άλλη, θα ξεκινήσει και η διαπραγμάτευση για την αναθεώρηση της στρατηγικής που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στο πεδίο της νομισματικής πολιτικής αλλά και για πόσο θα συνεχιστεί η νομισματική χαλάρωση, με μηδενικά επιτόκια και αγορές ομολόγων (το λεγόμενο και «τύπωμα χρήματος»).

Οι «αψιμαχίες» έχουν ήδη ξεκινήσει, όπως μαρτυρούν οι δηλώσεις που γίνονται από εκπροσώπους των δύο στρατοπέδων.

Από τη μια, βρίσκονται οι υπέρμαχοι της δημοσιονομικής, αλλά και νομισματικής χαλάρωσης, οι οποίοι ζητούν να χαλαρώσουν οι ασφυκτικοί δημοσιονομικοί κανόνες του Μάαστριχτ, η λεγόμενη και «λιτότητα», με το επιχείρημα ότι μετά την πανδημία είναι αδύνατον για πολλές χώρες να εφαρμόσουν και πάλι τα όρια για τα ελλείμματα και το χρέος «σαν να μη συνέβη τίποτα».

Ταυτόχρονα, η ίδια πλευρά πιέζει για να διατηρηθεί αλλά και να παραταθεί η νομισματική στήριξη από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία αγοράζει μαζικά ομόλογα (80 δισ. ευρώ τον μήνα) συμπιέζοντας τα επιτόκια με αποτέλεσμα οι χώρες μέλη να δανείζονται πολύ φθηνά και να χρηματοδοτούν τους κρατικούς προϋπολογισμούς.

Από την άλλη βρίσκονται τα «γεράκια», το στρατόπεδο των οποίων κατ’ εξοχήν εκφράζουν οι Γερμανοί. Ο Γερμανός κεντρικός τραπεζίτης Γενς Βάιντμαν ζήτησε προ ημερών να περιοριστούν οι αγορές ομολόγων από την ΕΚΤ (ποσοτική χαλάρωση) ενώ ο διάδοχος της Άνγκελας Μέρκελ στην προεδρία του Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος και υποψήφιος για την καγκελαρία Άρμιν Λάτσετ ζήτησε να επανέλθουν σε ισχύ οι δημοσιονομικοί κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας μόλις τελειώσει η πανδημία.

Εάν η γερμανική γραμμή περάσει, θα αυξηθεί η πίεση στις χώρες με υψηλό χρέος και μεγάλα ελλείμματα, όπως κατ΄εξοχήν η Ιταλία και η Ελλάδα, οι οποίες υπό το σημερινό καθεστώς έχουν τη δυνατότητα να δανείζονται με πολύ χαμηλά επιτόκια, εκδίδοντας κρατικά ομόλογα.

Στο στρατόπεδο των περιστεριών ηγετικό ρόλο έχει η Ιταλία, της οποίας το δημόσιο χρέος έχει εκτοξευθεί στα ύψη λόγω της πανδημίας. Η ιταλική πλευρά επιδιώκει να αξιοποιήσει το αυξημένο κύρος που έχει εντός της Ε.Ε. ο πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι, ο οποίος έμεινε στην ιστορία για την διάσωση του ευρώ το 2012, την οποία διασφάλισε με την περίφημή δήλωσή του ότι ήταν διατεθειμένος να «κάνει ό,τι χρειαστεί».

Το «ιταλικό λόμπι» προωθεί τη θέση της χαλάρωσης και είναι ενδεικτικό ότι πριν λίγες ημέρες ο Ιταλός Επίτροπος αρμόδιος για την Οικονομία, Πάολο Τζεντιλόνι, έθεσε δημοσίως το θέμα της διπλής αναθεώρησης: Ήτοι αλλαγές στην οικονομική διακυβέρνηση της Ε.Ε. και το Σύμφωνο Σταθερότητας, σε συνδυασμό, μάλιστα, με αναθεώρηση της στρατηγικής της ΕΚΤ για τη νομισματική πολιτική.

Εξειδικεύοντας τη θέση του κ. Τζεντιλόνι, ο διευθυντής της γενικής διεύθυνσης Οικονομικών και Χρηματοπιστωτικών Υποθέσεων της Κομισιόν, Μάρκο Μπούτι, δήλωσε στο πρακτορείο MNI ότι η χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων μπορεί να γίνει και χωρίς αναθεώρηση των Συνθηκών της Ε.Ε. η οποία θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο να γίνει διότι απαιτεί ομοφωνία και η ανακίνηση τέτοιων αλλαγών είναι βέβαιο ότι θα άνοιγε τον ασκό του Αιόλου.

Το θέμα της αναθεώρησης της στρατηγικής της ΕΚΤ έχει θέσει η πρόεδρος της τελευταίας Κριστίν Λαγκάρντ, η οποία ανήκει στα «περιστέρια» και, όπως όλα δείχνουν, προωθεί αλλαγές οι οποίες συνδέονται και με εκείνες που γίνονται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Στις ΗΠΑ η ομοσπονδιακή τράπεζα (FED) έχει τροποποιήσει τους κανόνες, έτσι ώστε να «ανέχεται» και πληθωρισμό πάνω από το 2% που ήταν το παλιό όριο, για κάποιο χρονικό διάστημα, προκειμένου να υποστηρίζει την οικονομία.

Το γεγονός ότι οι αλλαγές στη FED συμπίπτουν με το ξεδίπλωμα των τεράστιων δημοσιονομικών δαπανών στις ΗΠΑ για επενδύσεις και κοινωνικά προγράμματα, δημιουργεί νέα δεδομένα τα οποία επικαλείται το μεταρρυθμιστικό στρατόπεδο και στην Ευρωζώνη.

Οι υπέρμαχοι της νομισματικής χαλάρωσης στην Ε.Ε. μάλιστα, επικαλούνται τον κίνδυνο της ύφεσης ένα τα μέτρα στήριξης της ΕΚΤ αποσυρθούν πρόωρα και θυμίζουν το ιστορικό λάθος που είχε κάνει το 2011 ο τότε πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ ανεβάζοντας τα επιτόκια της ΕΚΤ αμέσως μετά τις πρώτες ενδείξεις ανάκαμψης της οικονομίας μετά τη βουτιά του 2008, με αποτέλεσμα η ευρωζώνη να βυθιστεί ξανά τότε στην ύφεση.

Αυτός είναι και ο λόγος που το μετριοπαθές στρατόπεδο εντός της ΕΚΤ, επιχειρεί να αποφύγει μια πρόωρη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής.

newmoney