ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Η ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

Έχει διατυπωθεί πολλές φορές σε συνεδριάσεις του Περιφερειακού Συμβουλίου καθώς και σε επίσημες πολιτικές τοποθετήσεις του Περιφερειάρχη (από την προεκλογική περίοδο των Προγραμματικών Δεσμεύσεων μέχρι σήμερα) ότι το όραμα, η αποστολή και ο στρατηγικός σκοπός είναι η μετεξέλιξη της Περιφέρειας Πελοποννήσου από πλευράς ιστορικής ανάπτυξης σε μια πραγματική «Ευρωπαϊκή Περιφέρεια».

Δεν τυχαίο μάλιστα το γεγονός ότι το Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα (ΕΑΠ, π/υ 130 εκατ. ευρώ) που εκπόνησε η Περιφέρεια Πελοποννήσου έχει ως τίτλο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ: ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 2020. Υπενθυμίζεται ότι το ΕΑΠ είναι ένα επιπλέον πρόγραμμα ενισχύσεων (πέραν του ΕΣΠΑ/ΠΕΠ, του Περιφερειακού Ταμείου Επιχειρηματικότητας, των Ανταγωνιστικών Προγραμμάτων, κ.λπ.) το οποίο μόνον η Περιφέρεια Πελοποννήσου μεταξύ των 13 Περιφερειών της χώρας, κατάφερε να καταρτίσει και να επιτύχει την έγκρισή του. Η «ευρωπαϊκοποίηση» είναι μια ρηξικέλευθη πολιτική αντίληψη της Νέας, Γνωσιοκεντρικής και Ευφυούς Περιφερειοποίησης η οποία, κατά την προσωπική μας γνώμη, αποκωδικοποιείται ως ακολούθως:

1. Αποτυπώνει τη βούληση για φυγή προς τα εμπρός με την απεμπόληση του κακού χθες και της μιζέριας του κακού σήμερα. Είναι ηλίου φαεινότερον ότι οι (κρατικές) Περιφέρειες του επονείδιστου χθες υστερούσαν έτη φωτός από τα θεσμικά πρότυπα, τις αρχές, τη δεοντολογία, τον πολιτικό πολιτισμό, την αξιοσύνη, τα ηθικά και τα αξιακά κριτήρια για να χαρακτηρίζονται ως Ευρωπαϊκές Περιφέρειες. Υπέφεραν από σημαντικές διαθρωτικές αδυναμίες. Λειτουργούσαν με ατελές Δημόσιο Μάνατζμεντ κάτω από συνθήκες αναχρονιστικής οργανωσιακής κουλτούρας, παθογένειας, αγνωστικισμού και αναποτελεσματικού προγραμματισμού. Συνιστούσαν το μακρύ βραχίονα των πατερναλιστικών συμφερόντων της Κεντρικής Διοίκησης που δεν επιθυμούσε την πραγματική Αποκέντρωση. Δεν ήταν εκφραστές της άποψης, της θέλησης και της βούλησης των πολιτών της Περιφέρειας (δημοκρατικό έλλειμμα). Ήταν ατελείς συνιστώσες του απορρυθμισμένου Κρατοκεντρικού Μοντέλου στο πλαίσιο της απαξιωμένης Πολιτικής Διακυβέρνησης, άρρηκτα συνδεδεμένης με «την κομματοκρατία, τον παρεϊσμό», τις πελατειακές σχέσεις, την αναξιοκρατία και τον πρωθυπουργικοκεντρισμό». Επέδειξαν ανεπαρκή «κυβερνησιμότητα» και απύθμενα ελλείμματα εμπιστοσύνης, εγκυρότητας, πιστότητας, αξιοσύνης και αξιοπιστίας. Αυτό, δηλαδή, που ο κ.Τατούλης χαρακτήρισε δημόσια, στρογγυλευμένα και ευγενικά, ως Face Loss. Υποτελείς και εξαρτημένες από την κεντρική εξουσία, στελεχωμένες από την ακατάλληλη νομενκλατούρα δε μπορούσαν να συμμετέχουν στην Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Περιφερειών. Δεν είχαν την αξιοσύνη, το κύρος, τη γνώση και την κουλτούρα καθώς και την ικανότητα της άσκησης πράξεων Πολυεπίπεδης Διακυβέρνησης, Διαβουλεύσεων και Δημοκρατικού Προγραμματισμού. Εξωτερικές Σχέσεις, Περιφερειακή Διπλωματία και Brand Name και ήταν terra incognita για τη νομενκλατούρα των δομών. Οι φορείς επέδειξαν διαχειριστική ανεπάρκεια και κακοδιοίκηση που επέφεραν ελλειμματικές επιδόσεις παρά τα δεκανίκια των εθνικών και των ευρωπαϊκών πόρων (πολλοί από τους οποίους «εξαερώθηκαν» χωρίς να επιφέρουν αναπτυξιακό και μεταρρυθμιστικό αποτέλεσμα). Λειτουργούσαν χωρίς ανταποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα. Χωρίς κοινωνικό απολογισμό και χωρίς λογοδοσία. Αποτελούσαν γενεσιουργές αιτίες έκλυσης κοινωνικού κόστους και κόστους ευκαιρίας, θετικών και αποθετικών ζημιών. Ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στη χώρα και ακόμη περισσότερο για τις ενδοπεριφερειακές και τις διαπεριφερειακές ανισότητες, το χωρικό δυϊσμό και τις πολώσεις. Σε γενικές γραμμές ήταν ατελείς και ανολοκλήρωτες κρατικοδίαιτες δομές «οιονεί σοβιετικού τύπου» χαρακτηριζόμενες ως περιθωριακά κακέκτυπα του κεντρικού κράτους με ρόλο praetor υπέρ της υπερκείμενης, κακόφημης, αμαρτωλής, απαξιωμένης, και αποτυχημένης Κεντρικής Εξουσίας. Στην ουσία επρόκειτο για δομές με επίπεδο ιστορικής ανάπτυξης καθηλωμένο στην προ-βιομηχανική εποχή που ουδεμία σχέση είχαν με τις αξίες, τις αρχές, τη γνώση, την παιδεία, τον πολιτικό πολιτισμό, τη συμπεριφορά, την ιδεολογία, το όραμα και την κουλτούρα των Ευρωπαϊκών Αρχών και Αξιών, Στρατηγικών και Πολιτικών και ακόμη περισσότερο των Αρχών του Κινήματος Αιχμής του Φεντεραλισμού. Στην ουσία επρόκειτο για «αχθοφόρους ενός γενναίου ονόματος» που θα έλεγε ο Γέρος της Δημοκρατίας, ο αείμνηστος Γεώργιος Παπανδρέου (όταν αναφερόταν στο γιό του Ελευθερίου Βενιζέλου, το μακαρίτη Σοφοκλή Βενιζέλο).

2. Με τον όρο Ευρωπαϊκή Περιφέρεια υπονοείται το εγχείρημα της δομολειτουργικής και της οργανωτικοδιοικητικής ανασυγκρότησης του εσωτερικού περιβάλλοντος του φορέα. Για παράδειγμα: Επιστημονικοτεχνολογική αναβάθμιση, νέα μοντέλα Δημόσιου Μάνατζμεντ, σύγχρονη επιχειρησιακή λειτουργία, μηχανισμοί εξυπηρέτησης των πολιτών, διαφάνεια και διαύγεια των πράξεων, συστήματα διοίκησης με στόχους και εργαλεία μέτρησης των επιδόσεων, συστήματα κοινωνικού απολογισμού και λογοδοσίας, fast track και one stop shop διεργασίες για την προσέλκυση, την υποδοχή και την εξυπηρέτηση των επενδύσεων, την ταχεία και την ορθή εφαρμογή του ΕΣΠΑ και του ΠΕΠ Πελοποννήσου, την ταχεία διεκπεραίωση των υποθέσεων του Αναπτυξιακού Νόμου, την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, την πολιτική προστασία και την πολιτική ασφάλειας των πολιτών και των επενδύσεων, κ.λπ. Πρόκειται για τα μέσα της Νέας Τεχνοκρατικής Συγκρότησης με την αξιοποίηση των Regional Managerial Information Systems (Περιφερειακών Διαχειριστικών Πληροφοριακών Συστημάτων). Είναι πράξεις που συνιστούν τον ακρογωνιαίο λίθο της μεταρρύθμισης του φορέα σε μια Ευφυή, Πολιτισμένη και Μαθαίνουσα Περιφέρεια της Γνώσης του 21ου αιώνα. Μιας νέας γνωσιοκεντρικής δομής που να είναι ισοϋψής και ισοβαρής με τις πιο αναπτυγμένες περιφέρειες της ΕΕ. Κάτι, δηλαδή, ως γκλασνοστ (διαφάνεια) και περεστροϊκα (ανασυγκρότηση, μεταρρύθμιση) της Περιφέρειας.

3. Με τον όρο νοείται μια νέα δομή που διαθέτει οργανωσιακή κουλτούρα εμφορούμενη από τις αξίες και τις αρχές των Ευρωπαϊκών Πολιτικών και των Ευρωπαϊκών Θεσμών. Για παράδειγμα: Πολιτικός Πολιτισμός, Κοινωνική Υπευθυνότητα, Δεοντολογία, Λογοδοσία, Κοινωνικός Απολογισμός, Επικουρικότητα, κ.λπ. Με άλλα λόγια, μια περιφέρεια η οποία να γνωρίζει τις Ευρωπαϊκές Υποθέσεις και να μπορεί να συμμετέχει ενεργά και ισότιμα στην Ευρώπη των Περιφερειών, στα Διευρωπαϊκά Fora και στις Διαπεριφερειακές Συνεργασίες. Μια περιφέρεια που να εφαρμόζει τις αρχές της Πολυεπίπεδης Διακυβέρνησης, του Δημοκρατικού Προγραμματισμού, της Περιφερειακής Αυτορρύθμισης και της Περιφερειακής Χειραφέτησης. Μια περιφέρεια με ενδογενή και αυτοτροφοδοτούμενη ικανότητα άσκησης Υψηλής Περιφερειακής Πολιτικής και Περιφερειακής Διπλωματίας που να μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση της Περιφερειακής Εξωστρέφειας και Ανταγωνιστικότητας. Μια περιφέρεια η οποία να διαθέτει το Brand Name, το κύρος και το προφίλ έτσι, ώστε να διαπραγματεύεται ως ισότιμος «δρών παράγων» στα εθνικά και στα ευρωπαϊκά θέματα που την αφορούν. Μιας αυτοδιοικητικής δομής ευρωπαϊκού επιπέδου με περιφερειακή συνείδηση ολιστικής αντίληψης χωρίς ενδοπεριφερειακές τριβές και τοπικιστικές αντιπαλότητες περιχαρακωμένες σε μικρόκοσμους συμφερόντων.

4. Με τον όρο νοείται μια περιφέρεια η οποία να είναι προσηλωμένη στην αποστολή, στο όραμα, στο σκοπό και στο στόχο της Αειφόρου, Βιώσιμης και Διατηρήσιμης Περιφερειακής Ανάπτυξης. Μιας Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης που επιδιώκει την Οικονομική Μεγέθυνση και την Οικονομική Ανάπτυξη με: (α) σεβασμό στο περιβάλλον, (β) αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής, και (γ) σφυρηλάτηση της κοινωνικής συνοχής. Στοχοθεσία που θα επιταχύνει τις προοπτικές για την Περιφερειακή Σύγκλιση με τις πιο προηγμένες περιφέρειες της ΕΕ. Θα εξουδετερώσει τις ενδοπεριφερειακές ανισότητες, θα αμβλύνει τις διαπεριφερειακές ασυμμετρίες και θα συμβάλει στην απομείωση των φαινομένων κοινωνικής πόλωσης και οικονομικού δυαδισμού. Μιας Αξιοβίωτης Ανάπτυξης που θα είναι επικεντρωμένη στα ζητήματα της Πράσινης Ανάπτυξης, της Πράσινης Τεχνολογίας, της Πράσινης Επιχειρηματικότητας και της Πράσινης Απασχόλησης τα οποία αναμένεται να αποτελέσουν την πρώτη προτεραιότητα της ΕΕ κατά τη νέα Δημοσιονομική Περίοδο 2014-2020.

5. Ο όρος συνάδει με μια περιφέρεια η οποία θα καταρτίσει ένα νέο Πολυετή Ολοκληρωμένο Στρατηγικό Επιχειρησιακό Σχεδιασμό με Εξειδικευμένα Σχέδια και Ιδιαίτερα Προγράμματα Δράσης. Υπενθυμίζεται ότι ο Στρατηγικός Σχεδιασμός της Περιφέρειας είναι άρρηκτα και διαλεκτικά συνυφασμένος με τον Ευρωπαϊκό Περιφερειακό Προσανατολισμό της Νέας Περιφερειοποίησης της Πελοποννήσου. Εμπεριέχει πράξεις που είναι συμβατές και συσχετισμένες με τις Ευρωπαϊκές Πολιτικές, όπως: 1. τη Στρατηγική Ευρώπη 2020 2. την επερχόμενη Ε’ Προγραμματική Περίοδο 2014-2020 στο πλαίσιο των Δημοσιονομικών Προοπτικών 2014-2020 της ΕΕ όπου θα καθοριστούν οι πόροι για τις Ευρωπαϊκές Πολιτικές άρα και για την Πολιτικής Συνοχής (Περιφερειακή Πολιτική) 3. τα Πορίσματα της 5ης Έκθεσης της Επιτροπής για την Οικονομική, Κοινωνική και Εδαφική Συνοχή 2010 4. τις νέες πολιτικές της Επιτροπής Περιφερειών της Ευρώπης 5. τις νέες πολιτικές των Διαπεριφερειακών Δικτύων Συνεργασίας των Περιφερειών 6. τις νέες πολιτικές Χωρικού Σχεδιασμού και Χωρικής Ανάπτυξης της ΕΕ διαμέσου των Σχεδίων Ανάπτυξης Κοινοτικού Χώρου (ΣΑΚΧ) όπως αυτές μεταστοιχειώνονται σε Προγράμματα ESPON (Δίκτυο Παρατήρησης Ευρωπαϊκού Χωρικού Σχεδιασμού, European Spatial Planning Observation Network) και τα νομικά εργαλεία του Ευρωπαϊκού Ομίλου Εδαφικής Συνεργασίας (ΕΟΕΣ) στο πλαίσιο των πολιτικών Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας (ΕΕΣ) και Εδαφικής Συνοχής 7. την αναθεώρηση του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Πελοποννήσου σε συνάρτηση με τα Ειδικά Χωροταξικά Σχέδια (λ.χ. υδατοκαλλιέργειες, ΑΠΕ, Τουρισμός, Βιομηχανία, κ.λπ.) 8. τα κυλιόμενα, ανάλογα με τις εξελίξεις, Εθνικά Προγράμματα Μεταρρυθμίσεων που θα καταρτίσει η Ελληνική Κυβέρνηση 9. τις αναμενόμενες μεταρρυθμίσεις της Συνθήκης της Λισαβόνας του 2009 και τις αναμενόμενες θεσμικές αλλαγές στην Ευρωζώνη των 17 10. Τις Αποφάσεις των Συμβουλίων Κορυφής της Ευρωζώνης (για τα 17 κράτη μέλη) και των παράγωγων εφαρμοστικών πράξεων σε συνδυασμό με τη διεύρυνση της ΕΕ27 σε ΕΕ28 μετά την είσοδο της Κροατίας στην Ευρωπαϊκή Οικογένεια (και την αναθεώρηση των σχετικών κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Περιφερειακής Πολιτικής).

Όλα τα παραπάνω ερμηνεύονται από εμάς ως ένα φωτισμένο, ορθό, νεωτερικό και ρηξικέλευθο εγχείρημα απεμπόλησης του κακού και χυδαίου χθες και της φυγής προς τα εμπρός με την ένταξη της Περιφέρειας Πελοποννήσου στη Νέα Εποχή προσαρμοσμένης στις ιστορικοκοινωνικές συνθήκες του 21ου αιώνα.

Κωνσταντίνος Γαλιώτος
Πολ.Μηχ. Ε.Μ.Π., M.Sc. Περιφερειακή Πολιτική U.K.