Δεν είναι παράλογη και υπερβολική η αναφορά στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν βομβαρδιζόμαστε από τις ζοφερές εικόνες της Ουκρανίας. Ούτε οι τίτλοι, που αναφέρονται σε Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι παραπλανητικοί, προς άγραν «unique» αναγνωστών· είναι η πραγματικότητα. Και οι όποιες σκέψεις αθωώνονται από την τόση σκοτεινότητα γύρω…Η 85χρονη γερμανίδα συνταξιούχος ταχυδρομικός κάθεται στην αναπαυτική της πολυθρόνα, πίνει το τσάι της και παρακολουθεί τις μεταδόσεις από την Ουκρανία. Κοιτάζει και θλίβεται: «Λυπάμαι πολύ για όλους αυτούς τους ανθρώπους. Περισσότερο λυπάμαι τα παιδιά», λέει και ο νους της ταξιδεύει στα δικά της παιδικά χρόνια, στα χρόνια που συγκλόνισαν τον κόσμο.
Η υπέργηρη πιά Τιέλε, θυμάται το τσουχτερό κρύο και την πείνα στο δικό της ταξίδι στο άγνωστο, τότε, τον χειμώνα του ’44, όταν αυτή και η μητέρα της κυνηγημένες από τη ρωσική προέλαση έψαχναν τόπο να γλυτώσουν τις ζωές τους… Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έφτανε στο τέλος του, μα κάθε μέρα φαινόταν αιώνας για όσους τον ζούσαν.
Η ημερομηνία που έχει καταχωρηθεί στο «υποθηκοφυλακείο» των πολέμων της Ιστορίας το… συμβόλαιο του Β' Παγκόσμιου είναι η 1η Σεπτεμβρίου του 1939, όταν ο Χίτλερ εισέβαλε στην Πολωνία μετά την υπογραφή του Συμφώνου Μολότοφ-Ρίμπεντροπ. Όμως αυτό ήταν μόνο ένα από μια σειρά γεγονότων, που εκείνη την εποχή ίσως σε πολλούς να φαίνονταν ασύνδετα. Όπως;
Η εισβολή της Ιαπωνίας στη Μαντζουρία το 1931. Η εισβολή της Ιταλίας στην Αβησσυνία το 1935. Η εκ νέου στρατιωτικοποίηση της Ρηνανίας το 1936 και ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος, που άρχισε την ίδια χρονιά. Η «Anschluss Osterreichs», η προσάρτηση της Αυστρία δηλαδή και η κρίση της Σουδητίας το 1938. Η σοβιετική εισβολή στην Πολωνία εβδομάδες μετά τη γερμανική και οι εισβολές της Γερμανίας τον επόμενο χρόνο στα γειτονικά κράτη. Και έρχεται η Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα και το Περλ Χάρμπορ το 1941 κι ο κόσμος γίνεται μια σταλιά στην απύθμενη δεξαμενή του πολέμου. Το θέμα είναι ότι ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος δεν άρχισε σαν ρωγμή που προκάλεσε το γκρέμισμα ενός υδάτινου φράγματος· το νερό ανέβαινε σιγά σιγά μέχρι να παραβιάσει το φράγμα και να ξεχυθεί στους κάμπους της ανεμελιάς των ανθρώπων.
Τι είχε να φοβηθεί η Ρωσία για να ματαιώσει την εισβολή;
Η τελευταία σταγόνα ευαισθητοποίησε
Και όσοι απέμειναν από τη γενιά εκείνη, της 85χρονης Τιέλε και οι κατοπινοί, ζούμε παρακολουθώντας - άλλοι από μακριά κι άλλοι στο πλάι τους - την ανόδου των υδάτων του πολέμου… Αν και η τελευταία σταγόνα, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ήταν εκείνη που τρόμαξε τους περισσότερους.
Πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, είχαμε τις ρωσικές εισβολές στη Γεωργία, στην Κριμαία και την ανατολική Ουκρανία, τον βομβαρδισμό - με ρωσική υποστήριξη - στο Χαλέπι, την εξόντωση ρώσων αντιφρονούντων και μάλιστα σε βρετανικό έδαφος· Ρωσική παρέμβαση στις αμερικανικές εκλογές... Αμερικανικές παρεμβάσεις σε ολόκληρο τον κόσμο και ιδιαίτερα στο προτεκτοράτο τους, την Ευρώπη… Μήπως ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει ήδη αρχίσει και αρνούμαστε να το εμπεδώσουμε;
Οι χαλαρές αντιδράσεις της Δύσης σε άλλες παραβιάσεις των παγκόσμιων κανόνων, όπως η χρήση χημικών όπλων στη Συρία κατά αμάχων, η εξάλειψη της αυτονομίας του Χονγκ Κονγκ από το Πεκίνο, ο πόλεμος του Ιράν εναντίον των γειτόνων του, έδωσαν στη Ρωσία το «πράσινο φως» για να περάσει το σταυροδρόμι ενός επικίνδυνου πολέμου; Εν ολίγοις, ο Πούτιν είχε κανένα λόγο να σκεφτεί, πριν από τις 24 Φεβρουαρίου, ότι δεν έπρεπε να εισβάλει στα σπίτια των γειτόνων του;
Οι κυρώσεις και το μέλλον
Πρώτα αποτελέσματα; Οι κυρώσεις έχουν βλάψει τη ρωσική οικονομία, οι αποστολές όπλων στην Ουκρανία βοήθησαν στην επιβράδυνση της ρωσικής προέλασης και η ωμότητα της Ρωσίας ενοποίησε το ΝΑΤΟ.
Οι κυρώσεις μπορεί να καταστρέψουν τη Ρωσία μακροπρόθεσμα, αλλά ο άμεσος αγώνας στην Ουκρανία είναι βραχυπρόθεσμος. Όσο για τους ολιγάρχες, μπορεί να χάνουν τα γιοτ τους, αλλά δεν πρόκειται να πάρουν τα όπλα. Τι γίνεται τώρα; Ουδείς γνωρίζει, όπως το 1939.
Τότε καθισμένοι στα καφενεία της Ομόνοιας, οι «Ρωμηοί» του Σουρή έβριζαν Γερμανούς, Εγγλέζους, Ρώσους, και όποιους άλλους ήθελαν κι άχνιζε μπροστά τους ο καϊμακλής καφές και δεν συλλογίζονταν, επ’ ουδενί, ότι έρχεται ο σκληρός χειμώνας του ’41…
Τώρα; Η Κίνα καραδοκεί, η Ιαπωνία επίσης… Οι Ηνωμένες Πολιτείες – όπως επισημάνουν πολιτικοί αναλυτές – είναι πυριτιδαποθήκη με τις πόρτες ασφαλείας ορθάνοιχτες. Οι Γερμανοί – οι ηττημένοι σε δυο ανθρωποβόρους Παγκόσμιους Πολέμους – επανεξοπλίζονται δυναμικά δίχως φειδώ χρημάτων. Τα φαντάσματα της Ευρώπης ξαναβγαίνουν στους δρόμους…
Και ας μην ξεχνάμε ότι αυτή τη στιγμή η φτωχή και μικρή Υεμένη λιμοκτονεί βιώνοντας έναν πόλεμο, στη Μιανμάρ η στρατιωτική χούντα επιδίδεται σε εγκλήματα πολέμου ειδεχθή. Οι οικονομίες ισχυρών κρατών σχοινοβατούν. Μόλις χθες το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μίλησε για επισιτιστική κρίση στον ορίζοντα… Κι όταν το ΔΝΤ μιλάει για κρίση που έρχεται, αυτή ήδη καλπάζει.
Και όσοι απέμειναν από τη γενιά εκείνη, της 85χρονης Τιέλε και οι κατοπινοί, ζούμε παρακολουθώντας - άλλοι από μακριά κι άλλοι στο πλάι τους - την ανόδου των υδάτων του πολέμου… Αν και η τελευταία σταγόνα, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ήταν εκείνη που τρόμαξε τους περισσότερους.
Πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, είχαμε τις ρωσικές εισβολές στη Γεωργία, στην Κριμαία και την ανατολική Ουκρανία, τον βομβαρδισμό - με ρωσική υποστήριξη - στο Χαλέπι, την εξόντωση ρώσων αντιφρονούντων και μάλιστα σε βρετανικό έδαφος· Ρωσική παρέμβαση στις αμερικανικές εκλογές... Αμερικανικές παρεμβάσεις σε ολόκληρο τον κόσμο και ιδιαίτερα στο προτεκτοράτο τους, την Ευρώπη… Μήπως ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει ήδη αρχίσει και αρνούμαστε να το εμπεδώσουμε;
Οι χαλαρές αντιδράσεις της Δύσης σε άλλες παραβιάσεις των παγκόσμιων κανόνων, όπως η χρήση χημικών όπλων στη Συρία κατά αμάχων, η εξάλειψη της αυτονομίας του Χονγκ Κονγκ από το Πεκίνο, ο πόλεμος του Ιράν εναντίον των γειτόνων του, έδωσαν στη Ρωσία το «πράσινο φως» για να περάσει το σταυροδρόμι ενός επικίνδυνου πολέμου; Εν ολίγοις, ο Πούτιν είχε κανένα λόγο να σκεφτεί, πριν από τις 24 Φεβρουαρίου, ότι δεν έπρεπε να εισβάλει στα σπίτια των γειτόνων του;
Οι κυρώσεις και το μέλλον
Πρώτα αποτελέσματα; Οι κυρώσεις έχουν βλάψει τη ρωσική οικονομία, οι αποστολές όπλων στην Ουκρανία βοήθησαν στην επιβράδυνση της ρωσικής προέλασης και η ωμότητα της Ρωσίας ενοποίησε το ΝΑΤΟ.
Οι κυρώσεις μπορεί να καταστρέψουν τη Ρωσία μακροπρόθεσμα, αλλά ο άμεσος αγώνας στην Ουκρανία είναι βραχυπρόθεσμος. Όσο για τους ολιγάρχες, μπορεί να χάνουν τα γιοτ τους, αλλά δεν πρόκειται να πάρουν τα όπλα. Τι γίνεται τώρα; Ουδείς γνωρίζει, όπως το 1939.
Τότε καθισμένοι στα καφενεία της Ομόνοιας, οι «Ρωμηοί» του Σουρή έβριζαν Γερμανούς, Εγγλέζους, Ρώσους, και όποιους άλλους ήθελαν κι άχνιζε μπροστά τους ο καϊμακλής καφές και δεν συλλογίζονταν, επ’ ουδενί, ότι έρχεται ο σκληρός χειμώνας του ’41…
Τώρα; Η Κίνα καραδοκεί, η Ιαπωνία επίσης… Οι Ηνωμένες Πολιτείες – όπως επισημάνουν πολιτικοί αναλυτές – είναι πυριτιδαποθήκη με τις πόρτες ασφαλείας ορθάνοιχτες. Οι Γερμανοί – οι ηττημένοι σε δυο ανθρωποβόρους Παγκόσμιους Πολέμους – επανεξοπλίζονται δυναμικά δίχως φειδώ χρημάτων. Τα φαντάσματα της Ευρώπης ξαναβγαίνουν στους δρόμους…
Και ας μην ξεχνάμε ότι αυτή τη στιγμή η φτωχή και μικρή Υεμένη λιμοκτονεί βιώνοντας έναν πόλεμο, στη Μιανμάρ η στρατιωτική χούντα επιδίδεται σε εγκλήματα πολέμου ειδεχθή. Οι οικονομίες ισχυρών κρατών σχοινοβατούν. Μόλις χθες το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μίλησε για επισιτιστική κρίση στον ορίζοντα… Κι όταν το ΔΝΤ μιλάει για κρίση που έρχεται, αυτή ήδη καλπάζει.
Το «πικ νικ» και η πραγματικότητα
«Αυτός ο πόλεμος είναι πικνίκ, σε σύγκριση με τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, το Αφγανιστάν και τον τρόμο των εκκαθαρίσεων και των γκουλάγκ του Στάλιν τη δεκαετία του 1930», έγραφε το έγκυρο Politico στις 15 Μαρτίου. Για να συμπληρώσει με σοβαρότητα: «Ουδείς εκτός από τους Ουκρανούς δεν έχει το δικαίωμα να κρίνει αν αυτός ο πόλεμος είναι «πικνίκ» ή όχι. Ίσως θα έπρεπε να ρωτάμε αυτούς που κρύβονται με τα παιδιά τους στα καταφύγεια και τις έγκυες γυναίκες που φεύγουν από κατεστραμμένα μαιευτήρια για το αν πρόκειται για πικνίκ...». Δεν είμαστε απαισιόδοξοι, είναι οι καιροί που μας κάνουν.
Κι αν ρωτήσεις την κυρία Τιέλε, που ακόμα η φυλλοβόλος μνήμη έχει κρατήσει ένα δυο ξερόφυλλα στο δένδρο: «Πώς θα αρχίσει ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος;», θα σου απαντήσει με αφοπλιστική απλότητα: «Με τον ίδιο τρόπο που άρχισε και ο Δεύτερος…».
«Αυτός ο πόλεμος είναι πικνίκ, σε σύγκριση με τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, το Αφγανιστάν και τον τρόμο των εκκαθαρίσεων και των γκουλάγκ του Στάλιν τη δεκαετία του 1930», έγραφε το έγκυρο Politico στις 15 Μαρτίου. Για να συμπληρώσει με σοβαρότητα: «Ουδείς εκτός από τους Ουκρανούς δεν έχει το δικαίωμα να κρίνει αν αυτός ο πόλεμος είναι «πικνίκ» ή όχι. Ίσως θα έπρεπε να ρωτάμε αυτούς που κρύβονται με τα παιδιά τους στα καταφύγεια και τις έγκυες γυναίκες που φεύγουν από κατεστραμμένα μαιευτήρια για το αν πρόκειται για πικνίκ...». Δεν είμαστε απαισιόδοξοι, είναι οι καιροί που μας κάνουν.
Κι αν ρωτήσεις την κυρία Τιέλε, που ακόμα η φυλλοβόλος μνήμη έχει κρατήσει ένα δυο ξερόφυλλα στο δένδρο: «Πώς θα αρχίσει ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος;», θα σου απαντήσει με αφοπλιστική απλότητα: «Με τον ίδιο τρόπο που άρχισε και ο Δεύτερος…».
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου